วิธีสั่งอะไหล่ ไม่มีพลาด EP.1

          เคยไหมครับที่เราต้องคอยตอบคำถามคุณพยาบาลซ้ำแล้วซ้ำเล่า ถึงชื่อ-นามสกุลของเรา อายุ น้ำหนัก ส่วนสูง รวมถึงอาการที่ป่วย กว่าจะได้พบคุณหมอถึงกับต้องหยิบน้ำมาทานให้ชุ่มคอ

          นี่เป็นหนึ่งในวิธีให้บริการทางการแพทย์ที่มีการตรวจสอบความถูกต้องระหว่างทีมแพทย์กับผู้ป่วย ให้มีข้อมูลสำหรับการรักษาที่ตรงกันเสมอ เพื่อผลลัพท์ที่ดีที่สุด เหมือนในการซ่อมบำรุงต่าง ๆ โดยเฉพาะนาฬิกา ซึ่งเป็นสินค้าที่ต้องการความละเอียดและแม่นยำสูงเช่นกัน ต้องอาศัยทั้งศาสตร์ในการเลือกใช้เครื่องมือและอะไหล่ให้ถูกต้องเหมาะสม และด้านศิลปะในการรักษาเรื่องราวที่ดำเนินผ่านกาลเวลา ซึ่งเป็นความทรงจำที่มีคุณค่าของผู้สวมใส่

ภาพนาฬิกาแบบ Classic Longines Master Collection 18k

          ในการเลือกซื้ออะไหล่นาฬิกาให้ถูกต้อง ช่างจะต้องรู้ข้อมูล 2 ส่วนคือ 1. ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับอะไหล่แต่ละชนิด 2. วิธีการวัดค่าหรือขนาดของอะไหล่ให้ถูกต้อง ในตอนแรกเราจะมาทำความรู้จักพื้นฐานอะไหล่กันครับ

          ในบรรดาอะไหล่นาฬิกา ถ้าไม่นับสายนาฬิกาที่มีสินค้าทดแทนในตลาดรวมถึงของแต่งทั้งจากสำนักเจ้าดังและช่างฝีมืออิสระจำนวนมาก (อาจจะมากกว่าล้อแม็กซ์ของรถยนต์เสียอีก) ส่วนที่เหลือของนาฬิกาจะแบ่งออกเป็นสองกลุ่มใหญ่ ๆ คือ อะไหล่ตัวเรือน และอะไหล่เครื่องนาฬิกา ซึ่งมีความสัมพันธ์กันในหลายองค์ประกอบ

สายนาฬิกาสไตล์วินเทจ Limited Edition 2018 จาก Romano Italy

          ตัวเรือน เป็นส่วนที่ทำหน้าที่บรรจุ เชื่อมต่อส่วนต่าง ๆ ให้อยู่ด้วยกันและปกป้องเครื่องนาฬิกาให้ปลอดภัยจากสภาพแวดล้อม อะไหล่ตัวเรือนจึงเป็นชิ้นส่วนที่เชื่อมต่อและรับคำสั่งระหว่างผู้ใช้งานกับระบบภายใน เช่นการอ่านค่าเวลาหรือตั้งเวลา และป้องกันกลไกภายในขณะทำงาน มีองค์ประกอบเช่น เม็ดมะยม (Crown) กระจกนาฬิกา (Watch Crystal) ขอบนาฬิกา (Bezel) ปุ่มกดต่าง ๆ (Pusher & Knob) รวมถึงอุปกรณ์สำหรับช่วยการกันน้ำเช่น ยางกันน้ำ (Gasket) ที่แต่ละชิ้นจะมีรายละเอียดเฉพาะตัวแตกต่างกันไปตามคุณสมบัติการใช้งาน โครงสร้างการออกแบบ และวัสดุที่นำมาผลิต รวมถึงขนาดในจุดต่าง ๆ และความเข้ากันได้กับส่วนประกอบอื่น ๆ ซึ่งในที่นี้เราขอยกรายละเอียดที่ต้องพิจารณาในการเลือกซื้อเม็ดมะยมให้พอเห็นภาพกันครับ

ภาพบางส่วนของเม็ดมะยมที่มีจำหน่ายในร้านของเรา

          เม็ดมะยมนาฬิกาเป็นส่วนที่ผู้ใช้งาน ควบคุมการตั้งค่าเข็มต่าง ๆ บนหน้าปัด ปรับตั้งระบบแสดงวันที่ และ ใช้สำหรับการขึ้นลานนาฬิกา เม็ดมะยมนาฬิกามีส่วนที่สำคัญคือการเชื่อมต่อกับแกนไข (Stem) เพื่อสามารถหมุนจักรต่าง ๆ ให้ได้ค่าตามต้องการ การเชื่อมต่อนี้จะเจาะทะลุตัวเรือนนาฬิกา ซึ่งทำให้มีช่องว่างสำหรับการเคลื่อนที่ระหว่างการปรับตั้งค่า ช่องนี้เป็นจุดที่มีโอกาสให้ความชื้นหรือน้ำเข้าสู่ภายในของนาฬิกาได้ โดยการเลือกซื้อเม็ดมะยมนั้นจะต้องคำนึงถึงลักษณะสำคัญ 3 ประการคือ

1. วัสดุที่ใช้ทำเม็ดมะยมและสี ที่มีความใกล้เคียงกับตัวเรือนหรืออะไหล่ชิ้นเดิม หรือมีการประดับตกแต่งเช่นฝังจิวเวอรี่ต่าง ๆ ใกล้เคียงเดิม
2. ประเภทของเม็ดมะยม จากตัวโครงสร้างของเม็ดมะยมความสามารถในการกันน้ำ ตำแหน่งยางกันน้ำรวมถึงขนาดและรูปแบบของปลอกเม็ดมะยม
3. ขนาดและมิติต่าง ๆ โดยมากมักเริ่มจากความกว้างของเม็ดมะยม จากนั้นจะพิจารณาในส่วนอื่น ๆ ที่สำคัญเช่นความยาวของแกน ความกว้างของปลอกมะยม

          อะไหล่ตัวเครื่องนาฬิกา เป็นส่วนที่ต้องอาศัยความสามารถและประสบการณ์อันโชกโชน หากคุณคาดหวังการเปิดฝาหลังแล้วเห็นข้อมูลทุกอย่างชัดเจนอาจเป็นสิ่งที่ต้องคิดใหม่ เพราะนาฬิกาบางเรือน เมื่อเปิดฝาหลังออกมาอาจจะมีสีสันที่สวยงามจากบรรดาสนิมเหล็กหรือกรดจากถ่านที่ทำลายชิ้นส่วนต่าง ๆ เมื่อพิจารณาจนได้ข้อมูลเครื่องนาฬิการุ่นนั้น ๆ มาแล้วจะเริ่มทำการวิเคราะห์การทำงาน ทั้งจากการทดสอบด้วยมือในฟังค์ชั่นต่าง ๆ และการนำเข้าเครื่องทดสอบเพื่อดูการทำงานในภาพรวมโดยละเอียด เมื่อพบโมดูลส่วนที่ทำงานบกพร่องแล้วจะต้องนำชิ้นส่วนนั้นมาตรวจสอบความเสียหายอีกครั้งหนึ่ง แล้วจึงเริ่มการสั่งอะไหล่เพื่อทดแทน

ภาพแผงวงจร (Circuit) ของนาฬิกาควอทซ์ที่จำหน่ายในร้านของเรา

          การวิเคราะห์อาการ การตรวจสอบอะไหล่ที่เสียหายต้องใช้ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับหลักการทำงานของนาฬิกาที่แม่นยำ ในนาฬิกาที่มีพื้นฐานร่วมกันแต่มีรายละเอียดแตกต่างกันเล็กน้อยอย่างตำแหน่งวันที่อาจใช้อะไหล่บางชิ้นร่วมกันได้ (Common parts) เช่นในนาฬิกาควอทซ์ที่มีฟังค์ชั่นพื้นฐานใกล้เคียงกันอาจะใช้แผงวงจร (Circuit) ร่วมกัน และแยกความแตกต่างจากในภาคจักรแทน หรือในนาฬิกาออโตเมติกอย่างเช่น ETA 2824 (แสดงวันที่) และ 2836 (แสดงวันที่และวันประจำสัปดาห์) จะใช้จักรเดินเวลา (Wheel train/Gear Train) ร่วมกัน และมีภาคแสดงเวลา (Motion Works) บางส่วนที่ต่างกัน รวมถึงนาฬิกาบางรุ่นจะมีปัญหาที่เกิดขึ้นบ่อย ๆ ช่างนาฬิกาสามารถวิเคราะห์อาการรวมถึงสำรองอะไหล่ชิ้นนั้น ๆ เพื่อให้บริการลูกค้าได้อย่างรวดเร็ว