ล้างเครื่องนาฬิกา ช่างต้องจ่ายอะไรบ้าง รวมเครื่องมือสำคัญ ที่ยืมใครมาใช้ก็ไม่ได้

เจ้าของนาฬิกาออโต้เมติกคงคุ้นเคยกับคำว่า Service ดี ซึ่งการเข้า Service ที่แม้จะไม่มีชิ้นส่วนใดเสียหายเลย แต่ค่าบริการนั้นก็มีหลากหลายตั้งแต่หลักร้อยในกลุ่มนาฬิกาทั่วไป ถึงหลักแสนบาทสำหรับนาฬิกาในกลุ่ม Hi-end จนทำให้หลาย ๆ คนสงสัยว่ามีอะไรต่างกันบ้าง วันนี้ทีมงานนาฬิกาเหรียญทอง ในฐานะผู้จัดจำหน่ายเครื่องมือซ่อมนาฬิกาให้กับช่างนาฬิกาของไทยและเอเชีย มีประสบการณ์ยาวนานกว่า 60 ปี จะมาแนะนำเครื่องมือสำคัญ 4 ประเภท ที่ช่างจำเป็นต้องลงทุนก่อนจะมาเปิดร้านรับงานซ่อมนาฬิกา เพื่อให้สามารถซ่อมนาฬิกาจักรกลได้อย่างมีคุณภาพกันครับ

ภาพโปสเตอร์ไขควงแบบปรับความตึงสกรูได้ ยี่ห้อ Bergeon รุ่น 7965

ภาพ Bergeon.com

ไขควง – ปากคีบ

          หลายคนคงเถียงในใจว่าก็แค่ไขควงปากแบน สี่แฉก กับแหนบอีกตัวจะอะไรนักหนา ซึ่งช่างนาฬิกามืออาชีพจะเข้าใจดีว่าไขควงและปากคีบก็เหมือนนิ้วมือ ที่ต้องหยิบ จับ ไข ถอดนู่น ถอดนี่ อยู่ตลอดเวลา การเลือกใช้ไขควงและปากคีบที่มีคุณภาพ จึงช่วยให้ทำงานได้อย่างแม่นยำ รวดเร็ว และปลอดภัยจากความเสียหาย เช่นไขควงที่ถูกออกแบบสำหรับใช้กับสกรูพิเศษของนาฬิกาบางยี่ห้อ ที่ได้รับการออกแบบให้มีความแม่นยำและปลอดภัยกว่าอุปกรณ์พื้นฐานที่ดัดแปลง (DIY) เพื่องานเหล่านี้ หรือไขควงที่มีคุณสมบัติพิเศษอย่างปุ่มสวมเฉพาะสำหรับการปรับตั้งค่าความตึงของสกรู (Torque Controller) ในหน่วยมิลลินิวตัน-เมตร ซึ่งช่วยให้การประกอบชิ้นส่วนกลับคืน ถูกต้องตามสเปคที่โรงงานกำหนด และลดโอกาสการทำงานผิดพลาดหรืออุบัติเหตุจากการประกอบคืนได้

ภาพเครื่องล้างนาฬิกาแบบอัตโนมัติ Elma-Ultrasonic รุ่น Elmasolvex VA

เครื่องล้างนาฬิกา

          ช่างนาฬิกาที่มีฝีมือ ยังคงเลือกใช้เครื่องล้างแบบแมนนวล ซึ่งสามารถควบคุมการทำงานตามสั่งได้รวดเร็วและใช้ประสบการณ์สังเกตและควบคุมสิ่งผิดปกติระหว่างการทำงานได้ แต่ในยุคดิจิตอล ก็มีเครื่องล้างเครื่องนาฬิกาแบบอัตโนมัติที่ช่วยให้การทำงานสะดวกและรวดเร็วมากยิ่งขึ้น โดยมีแทงค์ใส่น้ำยาทำความสะอาดถึง 4 ชนิด สามารถตั้งค่า preset การล้างให้เหมาะกับนาฬิกาแต่ละรุ่นได้ตามต้องการถึง 13 โปรแกรม ช่วยให้การทำงานแม่นยำและมีเวลาใส่ใจรายละเอียดในส่วนอื่นได้มากยิ่งขึ้น

เครื่องเช็คความเที่ยงตรงนาฬิกา Witschi รุ่น Watch Expert Generations 4

เครื่องเช็คนาฬิกา 

          ในการประกอบนาฬิกากลับคืน ถึงแม้จะเป็นผู้เชี่ยวชาญหรือช่างศูนย์บริการที่ได้รับการอบรมมา ต่างก็ต้องใช้เครื่องมือช่วยตรวจทานการทำงานของนาฬิกา ในด้านผู้ใช้งานอาจรู้จักคำว่าความคลาดเคลื่อนต่อวัน หรือต่อเดือน แต่ในทางเทคนิคแล้วมีรายละเอียดจำนวนมากที่ต้องปรับแต่งและบันทึกเพื่อเทียบผล เช่นค่า Amplitude, Beat error รวมถึงการปรับตั้งค่าการทำงานของจักรกลอกในตำแหน่งการใช้งานต่าง ๆ เพื่อให้ครอบคลุมทุกรูปแบบการใช้งานในชีวิตประจำวันของผู้สวมใส่ ช่างจะปรับชิ้นส่วนแต่ละชิ้นรวมถึงการหล่อลื่นชิ้นส่วนเพื่อให้คุณสมบัติที่แตกต่างกันตอบสนองมากขึ้นจนได้ค่าความเที่ยงตรงในระดับที่ต้องการ ซึ่งเป็นงานที่ละเอียดอ่อนที่สุดในการล้างเครื่องนาฬิกา

ภาพน้ำมันหล่อลื่นและสายหล่อลื่นต่าง ๆ ที่จำเป็นสำหรับการซ่อมนาฬิกา

น้ำมันและสารหล่อลื่น

          เครื่องนาฬิกาถ้าจะว่าเป็นเครื่องจักรที่มีความทนทานสูงมาก หากได้รับการบำรุงรักษาด้วยความรอบคอบและละเอียดอ่อน เนื่องจากชิ้นส่วนที่มีขนาดเล็กมากทำให้แรงเสียดทานที่คลาดเคลื่อนแม้เพียงเล็กน้อยอาจส่งผลให้เกิดความเสียหายได้ การหล่อลืนจึงเป็นรายละเอียดที่สำคัญ เนื่องจากแต่ละชิ้นส่วนต้องการความลื่นไหลที่แตกต่างกัน เช่นกระปุกลานต้องมีความหนืดที่เหมาะสมเพื่อให้สปริงภายในค่อย ๆ คลายตัวได้ ซึ่งจะเป็นความหนืดคนละระดับกับจักรเดินเวลาต่าง ๆ ที่ต้องการความลื่นไหลปานกลางเน้นการป้องกันการเสียดสีโดยตรงระหว่างโลหะกับโลหะ ซึ่งการเลือกน้ำมันสำหรับหล่อลื่นระบบทั่วไปมักจะตั้งแต่ 2-3 ชนิดต่อการประกอบนาฬิกา หรืออาจมากถึง 7 ชนิดตามคู่มือการซ่อมของเครื่องนาฬิกา Swiss made ยอดนิยมอย่าง ETA จาก Swatch Group นั่นเอง